BÀI 1 - TẠI SAO PHẢI HIỂU CÁC MÔ THỨC KIẾM TIỀN? (Series: NHỮNG MÔ THỨC KIẾM TIỀN)

 Series: NHỮNG MÔ THỨC KIẾM TIỀN NGOÀI XÃ HỘI (mức độ cơ bản) - kênh Đồng tiền khôn khéo.

...

BÀI 1: TỔNG QUAN – TẠI SAO PHẢI HIỂU CÁC MÔ THỨC KIẾM TIỀN?

Anh em ngồi với tôi hôm nay, tôi xin kể một chuyện nghe tưởng đâu giản đơn, mà thật ra nó lại quyết định cả cuộc đời: hiểu được mô thức kiếm tiền ngoài xã hội.

Nói trắng phớ ra, ngoài kia không thiếu người học hành tử tế, bằng cấp đầy mình, nhưng suốt ngày vẫn kêu ca “khó quá, chật vật lắm, tiền chẳng đủ tiêu”. Trong khi đó, có những ông bà chả qua trường lớp nào, bán bún, chạy xe, hay làm đủ thứ nghề vỉa hè mà vẫn có của ăn của để, con cái đi học đàng hoàng, thậm chí tích lũy được nhà cửa. Vậy sự khác nhau nằm ở đâu?

Câu trả lời: nằm ở chỗ họ hiểu được mô thức kiếm tiền, tức là cái “luật chơi” thật sự của đồng tiền ngoài xã hội.

---

1. Xã hội luôn có “luật chơi” tiền bạc ngoài sách vở

Anh em để ý mà xem, trường lớp dạy ta cách giải phương trình, thuộc sử, viết văn… nhưng hiếm nơi nào dạy rõ ràng: “Ra đời mày kiếm tiền thế nào cho đúng, cho bền?”. Thành ra, nhiều đứa học giỏi, nhưng tốt nghiệp xong bước vào đời vẫn bỡ ngỡ, loay hoay như gà mắc tóc.

Ngoài kia, tiền nó không vận hành theo công thức toán học trong sách, mà theo luật chơi ngầm của xã hội:

• Ai tạo ra giá trị thì có tiền.

• Ai biết “gói” giá trị của mình theo đúng cách thì có nhiều tiền.

• Ai biết tận dụng người khác, hệ thống, nguồn lực → thì tiền về càng nhanh.

• Ngược lại, ai không hiểu luật chơi → dễ thành lính đánh thuê cả đời, hoặc tệ hơn: thành con mồi cho những bẫy tài chính, những trò “lùa gà”.

Nói dễ hiểu: ngoài xã hội, không ai trả lương cho anh em chỉ vì “anh em tốt bụng” hay “anh em chịu khó”. Người ta trả tiền vì giá trị cụ thể anh em mang lại, và cách anh em định vị nó trong cuộc chơi tiền bạc.

---

2. Người hiểu mô thức → chọn đúng đường, tránh bẫy

Anh em cứ tưởng tượng thế này: xã hội giống như một cái bản đồ rộng lớn. Có người chọn đi bộ, có người chọn đi xe máy, có người cày cuốc làm ruộng, có người lại buôn bán ngoài chợ. Tất cả đều là cách kiếm sống, nhưng tốc độ, sự an toàn, sự bền vững khác nhau hoàn toàn.

Nếu hiểu mô thức:

• Anh em sẽ biết mình đang đi con đường nào.

• Biết được con đường đó đưa mình đến đâu sau 5 năm, 10 năm.

• Quan trọng nhất: tránh đi lạc vào ngõ cụt, hoặc bị người khác dắt mũi.

Còn nếu không hiểu:

• Anh em cứ chạy theo số đông, thấy người ta làm gì mình làm theo.

• Thấy “trend” kiếm tiền nhanh, nhảy vào.

• Cuối cùng, chạy quanh năm vẫn không khá hơn, thậm chí mất sạch.

Tôi từng chứng kiến không ít người: sáng chạy grab, chiều làm thêm, tối đi bán online. Cả ngày bù đầu, tháng kiếm được 15–20 triệu. Nhưng vì không hiểu mô thức, họ vẫn chẳng thoát được cảnh “đủ ăn, không dư”. Trong khi đó, có ông bạn của tôi, chỉ chọn một hướng – xây thương hiệu quán ăn – làm 5 năm, giờ đã có chuỗi 3–4 tiệm, thu nhập gấp chục lần.

---

3. Người mù mờ → dễ sa vào “chạy ăn từng bữa, hoặc bị người khác dẫn dắt”

Đây là sự thật trần trụi. Không hiểu luật chơi tiền bạc, anh em sẽ bị xã hội dắt mũi:

• Đi làm thì cả đời “chạy lương”, sếp tăng 500 ngàn cũng mừng rơi nước mắt.

• Gặp mấy trò đa cấp, ponzi, “cơ hội đầu tư” thì dễ tin, vì nghĩ rằng ngoài kia toàn có “người tốt chỉ đường”.

• Hoặc, sống trong cảnh đủ ăn từng bữa, không dư dả, chẳng bao giờ ngẩng mặt lên được.

Thực ra, tiền nó không khó kiếm. Cái khó là anh em không hiểu mình đang chơi theo mô thức nào.

---

4. 4 nhóm mô thức kiếm tiền ngoài xã hội

Để dễ hình dung, tôi chia làm 4 nhóm chính. Anh em nghe xong, tự soi mình đang ở đâu, rồi tính cách nâng cấp:

4.1. Kiếm tiền bằng sức (lao động trực tiếp)

• Đây là cấp độ cơ bản nhất.

• Ví dụ: chạy xe ôm, bốc vác, làm công nhân, phục vụ quán cà phê, bán hàng thuê.

• Quy luật: có sức thì có tiền, hết sức thì hết tiền.

• Điểm mạnh: nhanh, dễ vào. Đi làm có lương ngay.

• Điểm yếu: không bền, không tích lũy lớn. Một ngày chỉ có 24h, nên trần thu nhập bị giới hạn.

4.2. Kiếm tiền bằng trí (chuyên môn, sáng tạo)

• Đây là khi anh em dùng chất xám, kỹ năng, nghề nghiệp để kiếm tiền.

• Ví dụ: kỹ sư, bác sĩ, giáo viên, designer, lập trình viên, nhà báo.

• Quy luật: càng giỏi nghề thì càng có tiền.

• Điểm mạnh: thu nhập cao hơn lao động tay chân, có thể nâng cấp bằng học hỏi.

• Điểm yếu: vẫn phụ thuộc vào thời gian và sức lực cá nhân. Nếu dừng làm, tiền cũng dừng.

4.3. Kiếm tiền bằng đòn bẩy (kinh doanh, đầu tư)

• Đây là lúc anh em biết tận dụng vốn, hàng hóa, công cụ để sinh lời.

• Ví dụ: mở quán ăn, buôn bán, làm môi giới, đầu tư chứng khoán, bất động sản.

• Quy luật: tiền đẻ ra tiền, hoặc công cụ/nguồn lực làm thay mình.

• Điểm mạnh: tiềm năng nhân lên gấp nhiều lần. Một vốn có thể bốn lời.

• Điểm yếu: rủi ro cao, phải có kiến thức, kinh nghiệm, bản lĩnh.

4.4. Kiếm tiền bằng hệ thống (xây nền tảng, cộng đồng, thương hiệu)

• Đây là đỉnh cao. Lúc này anh em không chỉ dựa vào bản thân hay vốn, mà xây được hệ thống tự vận hành.

• Ví dụ: xây thương hiệu quán ăn thành chuỗi, xây cộng đồng online, tạo app, xây thương hiệu cá nhân để người khác làm cho mình.

• Quy luật: ngủ cũng có tiền.

• Điểm mạnh: bền, có thể truyền lại cho đời sau.

• Điểm yếu: cần tầm nhìn dài hạn, kỹ năng tổ chức, và biết xây nền tảng.

---

5. Lời kết

Anh em ạ, hiểu mô thức kiếm tiền nó như hiểu “luật ngầm” ngoài xã hội. Không hiểu thì mãi làm lính quèn, đi theo người khác. Hiểu rồi, anh em mới biết đâu là đường mình chọn, đâu là bẫy mình tránh.

Tôi không nói ai cũng phải thành doanh nhân, đầu tư, hay xây hệ thống. Nhưng ít nhất, khi biết mình đang ở mô thức nào, anh em sẽ có kế hoạch nâng cấp dần:

• Từ sức → trí.

• Từ trí → đòn bẩy.

• Từ đòn bẩy → hệ thống.

Đời mà, chỉ cần biết rõ mình đang chơi trò gì, thì đã khác 90% người ngoài kia rồi.

-------

Các bài viết trong series này:

BÀI 1: Tại sao phải hiểu các mô thức kiếm tiền?

BÀI 2: Kiếm tiền bằng sức

BÀI 3: Kiếm tiền bằng trí

BÀI 4: Kiếm tiền bằng đòn bẩy

BÀI 5: Kiếm tiền bằng hệ thống

BÀI 6: Chọn con đường phù hợp

-------

Anh em có thể đọc tiếp các series bài viết khác về TÀI CHÍNH CÁ NHÂN Ở ĐÂY.